Μια ολόκληρη χώρα.
Στον αυτόματο.
Η σκακιέρα
Σήμερα τα ξημερώματα, όπως μάθαμε, ξεκίνησε η εισβολή του Ρωσικού στρατού στην Ουκρανία. Ήταν κάτι που προμηνυόταν εδώ και εβδομάδες και φυσικά δεν ήταν λίγοι οι αναλυτές που έλεγαν ότι η μαζική αυτή κινητοποίηση από την πλευρά του Πούτιν ήταν υπερβολικά μεγάλη για να είναι απλώς και μόνο μια «μπλόφα».
Η ρωσική πλευρά μιλά για «στοχευμένη επιχείρηση», η Κίνα την στηρίζει με τις πρώτες της δηλώσεις, αλλά φαίνεται ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια πλήρη εισβολή, η οποία έχει ως στόχο να εξουδετερώσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα τις αμυντικές δυνατότητες της Ουκρανίας, ειδικά όσον αφορά την πολεμική της αεροπορία.
Ενώ οι ηγέτες της Δύσης απειλούν με κυρώσεις, τα Ηνωμένα Έθνη ζητούν την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων στο όνομα της ανθρωπότητας και αναρωτιέται κανείς γιατί δεν ήταν εξίσου δραματικές οι εκκλήσεις του στο παρελθόν για τόσους άλλους πολέμους, όπως για παράδειγμα εκείνον της Υεμένης που μαίνεται ακόμα, σιωπηρά, μακριά από τη δημοσιότητα. Φυσικά, στην περίπτωση εκείνη οι πιθανότητες μιας ευρύτερης εξάπλωσης του πολέμου ήταν μηδαμινές. Ωστόσο η πραγματικότητα για τους ανθρώπους αυτούς, όπως πλέον και για τους Ουκρανούς είναι αδύνατον να αγνοηθεί, φέρνοντας λίγες στροφές στον τροχό του ποντικιού ή σπρώχνοντας με το δάχτυλο στην οθόνη του κινητού μας για να ξορκίσουμε το κακό μακριά από τα μάτια μας.
Αυτό που πρέπει να αντιληφθούμε είναι ότι η εισβολή αυτή, γιατί περί εισβολής πρόκειται ό,τι και να λένε οι Ρώσοι και οι Κινέζοι ηγέτες, δεν είναι τίποτα άλλο από άλλη μια κίνηση στην σκακιέρα ενός μεγάλου γεωπολιτικού παιχνιδιού. Οι ηγέτες μας, όλοι ανεξαιρέτως, δεν μας βλέπουν ως τίποτα περισσότερο από πιόνια. Στη Δύση, βέβαια, τα πιόνια αυτά έχουν μεγαλύτερη αξία και δικαίωμα ελευθερίας του λόγου. Ακόμα, τουλάχιστον. Αυτό δεν αλλάζει την οπτική των ηγετών μας όσον αφορά εμάς και πολύ περισσότερο όσον αφορά τα πιόνια των τρίτων. Η αξία αυτών των κομματιών είναι ίση με εκείνη την οποία τους αποδίδουμε εμείς. Όσο επιμένουμε στην ξύλινη απάθειά μας, τόσο οι ηγέτες μας δεν θα έχουν κανέναν ενδοιασμό όταν σκοτώνονται άνθρωποι σε μακρινές χώρες που «δεν μας αφορούν».
Στην περίπτωση της Ουκρανίας το παιχνίδι κρατά ήδη αρκετά χρόνια. Η επέκταση του ΝΑΤΟ στις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ έχει οδηγήσει στην δημιουργία ενός εχθρικού τόξου στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας, πράγμα το οποίο όπως είναι λογικό έχει ανησυχήσει τον Πούτιν. Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι από την αρχή: εάν οι ρόλοι αντιστρέφονταν, δεν υπήρχε καμία περίπτωση να αντιδρούσαν οι ΗΠΑ με διαφορετικό τρόπο. Αυτό, εξάλλου, έκαναν και με την Κρίση των Πυραύλων της Κούβας το 1962. Δεν είχε δικαίωμα η Κούβα να φιλοξενήσει βαλλιστικούς πυραύλους της ΕΣΣΔ στο έδαφός της; Ασφαλώς και είχε. Αυτό, ωστόσο, πολύ δικαιολογημένα προκάλεσε την έντονη ανησυχία των ΗΠΑ, καθώς ένα πιθανό χτύπημα που θα ξεκινούσε τόσο κοντά στο έδαφός της θα άφηνε χρονικά ελάχιστο περιθώριο αντίδρασης. Στο σημείο εκείνο οι ΗΠΑ απείλησαν την Κούβα με ναυτικό αποκλεισμό και εισβολή αν συνέχιζε η εγκατάσταση πυραύλων και εάν δεν αποσύρονταν οι ήδη εγκατεστημένοι σοβιετικοί πύραυλοι. Αυτό που δεν γνωρίζουν πολλοί είναι ότι η κίνηση αυτή ήρθε ως απάντηση στην εγκατάσταση πυρηνικών πυραύλων στο έδαφος της Τουρκίας από τις ΗΠΑ. Οι πύραυλοι αποσύρθηκαν σιωπηρά από τις ΗΠΑ μετά την υποχώρηση των Σοβιετικών.
Η μία κίνηση έφερε την άλλη, μέχρι που φθάσαμε ένα βήμα πριν από τον πυρηνικό όλεθρο. Εδώ ο κίνδυνος δεν είναι ο ίδιος, αυτή τη στιγμή. Πρέπει όμως να αναρωτηθούμε σοβαρά για πόσο πιστεύουμε ότι μπορούμε να συνεχίζουμε αυτό το παιχνίδι, την μάταια, ανούσια και αιματηρή παρτίδα, στην οποία μόνιμα χαμένοι είναι οι απλοί άνθρωποι, οι οποίοι δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα. Τα παραμύθια περί «διεθνούς δικαίου», «ειρήνης» και «ασφάλειας» είναι παλιά και χιλιοειπωμένα. Και έχουν διαψευστεί ήδη πάρα πολλές φορές.
Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή την μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας της πάνω σε αυτόν τον πλανήτη και αντί να διοχετεύσουμε κάθε υπαρκτό πόρο και μέσο στην επίλυσή της, επιδεινώνουμε ακόμα περισσότερο τη θέση μας παίζοντας πολεμικά παιχνίδια με πραγματικά θύματα.
Και αυτά δεν είναι μόνο άμαχοι. Αυτοί, σύμφωνα με τους Ουκρανούς είναι δύο Ρώσοι στρατιώτες που έπιασαν αιχμάλωτους:
Αμφιβάλλω αν τους ρώτησε κανείς αν θέλουν να εισβάλουν σε μια γειτονική χώρα και να σκοτώσουν συνομήλικούς τους, ενώ αυτοί που δίνουν τις εντολές κάθονται αναπαυτικά στις πολυθρόνες τους, παρακολουθώντας βέλη να κινούνται πάνω σε χάρτες, λαμβάνοντας αναφορές προόδου και εκτιμήσεις για απώλειες. Για πιόνια.
Η ελευθερία της επιλογής
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για μένα ήταν το θέμα που δημιουργήθηκε με τον Άρη Σερβετάλη. Όχι τόσο για το ότι αρνείται να συνεχίσει τις παραστάσεις για αμιγώς εμβολιασμένο κοινό, καθώς όπως φαίνεται είχε προειδοποιήσει την παραγωγή για αυτό από το καλοκαίρι, ως όφειλε, αλλά για τις δηλώσεις του μετά το σάλο που ακολούθησε.
«Αδυνατώ να μετέχω σε ένα «πιστοποιημένο» ντάνιασμα ανθρώπων. Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και έχει δημιουργηθεί από τον Θεό με την ελευθερία ακόμη και να τον αρνηθεί. Δεν είμαστε αγέλη. Είμαστε άνθρωποι που αγωνιζόμαστε να φανερώσουμε το πρόσωπό μας. Ένα πρόσωπο μοναδικό, ξεχωριστό. Είμαστε μία κοινωνία προσώπων, όχι αγέλη που διαχωρίζεται σε εμβολιασμένους και μη».
Άκου, φίλε Άρη. Οι αγέλες δεν εμβολιάζονται. Τα εμβόλια είναι ανθρώπινη εφεύρεση, όπως άλλωστε είναι και τα φάρμακα. Στη φύση ένα άρρωστο ζώο συχνά θα φύγει μόνο του από την αγέλη για να πάει να πεθάνει ώστε να μην την επιβαρύνει. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την Ιατρική εδώ και χιλιάδες χρόνια για να προσπαθούν να σώσουν άλλους ανθρώπους από αυτή τη μοίρα και είναι ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους διαφέρουμε από τα άλλα ζώα.
Δυστυχώς, ο όρος «ανοσία της αγέλης» έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ατυχής και οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα. Στη Φύση, ανοσία της αγέλης σημαίνει ότι μια ασθένεια θα εξοντώσει έναν αριθμό ζώων, ενδεχομένως και σχεδόν όλα και αυτά που θα επιβιώσουν θα έχουν μεγαλύτερη αντοχή σε αυτόν τον νέο εχθρό, την οποία θα περάσουν γονιδιακά στους απογόνους τους. Είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η εξέλιξη. Είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ευρωπαίοι αποικιοκράτες εξάλειψαν, άθελά τους στην περίπτωση αυτή, ολόκληρους πληθυσμούς ιθαγενών οι οποίοι δεν είχαν εκτεθεί ποτέ σε ασθένειες που υπήρχαν στην Ευρώπη για αιώνες.
Σε διαβεβαιώ ότι και οι άτυχοι αυτοί ιθαγενείς είχαν ανοσοποιητικό σύστημα, όπως όλοι μας, το οποίο όμως δεν είχε «μάθει» γενετικά να αντιστέκεται σε κοινές για εμάς ασθένειες, όπως η ευλογιά, η ιλαρά και η γρίπη. Τελικά, οι ιθαγενείς απέκτησαν την πολυπόθητη ανοσία της αγέλης. Για να το καταφέρουν αυτό, όμως, πέθαναν εκατομμύρια. Η ευλογιά μόνο, το «δώρο» του Κορτές που σκότωσε κάποτε 3 εκατομμύρια Αζτέκους, επίσημα εξαλείφθηκε μόλις το 1980. Ο λόγος; Μια μαζική καμπάνια εμβολιασμών που ξεκίνησε το 1958 και ολοκληρώθηκε το 1977. Η μάχη με την ευλογιά κράτησε αιώνες, με τις πρώτες προσπάθειες δημιουργίας ανοσίας να ξεκινούν από την Κίνα του 17ου αιώνα.
Χρειάστηκε, ωστόσο, η ανάπτυξη ενός εξελιγμένου εμβολίου και η μαζική χρήση του επί χρόνια για να εξαφανιστεί η ασθένεια αυτή. Και τα εμβόλια, όπως και όλες οι υπόλοιπες τεχνολογίες, εξελίσσονται συνεχώς.
Αν, παρόλα αυτά, κάποιος δεν επιθυμεί να κάνει ένα εμβόλιο, αυτό είναι επιλογή του. Η ελευθερία της επιλογής είναι σεβαστή. Ωστόσο, οποιαδήποτε επιλογή κάνουμε έχει και συνέπειες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ανεμβολίαστος πρέπει να ξέρει ότι δεν θα μπορεί να πάει σε κλειστούς χώρους με συνωστισμό, όπως θέατρα, εστιατόρια ή κινηματογράφους. Κανονικά ο περιορισμός θα έπρεπε να ισχύει και για τις εκκλησίες, αλλά δυστυχώς το θέμα εκεί γίνεται αυτομάτως πολιτικό, οπότε καμία κυβέρνηση δεν θα το αγγίξει.
Αυτό μας φέρνει στο εκπληκτικό επιχείρημα του κ. Λαζόπουλου, που προσπάθησε να υπερασπιστεί τον Σερβετάλη, λέγοντας ότι όλοι, εμβολιασμένοι και μη, χρησιμοποιούμε μέσα μεταφοράς και πάμε στο κρεοπωλείο, άρα θα έπρεπε να πηγαίνουμε και θέατρο. Τα μέσα μεταφοράς είναι άλλη μια γκρίζα ζώνη: δεδομένου ότι μεγάλο ποσοστό επιβατών τα χρησιμοποιεί για τη δουλειά του, μια ενδεχόμενη απαγόρευση θα συνιστούσε έμμεσο εκβιασμό για εμβολιασμό για πολλούς συμπολίτες μας. Ας το βάλουμε λοιπόν και αυτό στην άκρη. Αν πιστεύει κανείς ότι τα ψώνια που κάνουμε μπαίνοντας σε ένα κρεοπωλείο με μονοψήφιο αριθμό ατόμων για λίγα λεπτά ισοδυναμεί με την παρακολούθηση μιας παράστασης επί τουλάχιστον μία ώρα, καθισμένος δίπλα σε δεκάδες άλλους, τότε θα πρέπει να αμφιβάλλουμε πολύ σοβαρά για τη λογική του.
Μακάρι ο Λαζόπουλος και ο Σερβετάλης να ήταν οι μόνοι που λένε παράλογα πράγματα μέσα στην κατάσταση που ζούμε σήμερα. Ο σκοπός μου δεν είναι η προσωπική επίθεση και το πρόβλημα δεν οφείλεται σε αυτούς. Αν εξαιρέσουμε τα μικρά παιδιά και ανθρώπους με θέματα υγείας τα οποία όντως καθιστούν το εμβόλιο πιθανώς επιβλαβές για αυτούς, το υπόλοιπο μέρος των περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων που δεν έχει εμβολιαστεί δεν έχει πραγματική δικαιολογία. Έχει, όμως, δικαίωμα στην άρνηση. Αυτό που ορισμένοι δεν αντιλαμβάνονται είναι ότι η άρνηση αυτή έχει συνέπειες. Και οι συνέπειες αυτές δεν είναι τιμωρητικές ή αποτρεπτικές, όπως στην περίπτωση ενός αντιρρησία συνείδησης, αλλά πρωτίστως πρακτικές. Το κράτος οφείλει να προστατεύει τους πολίτες του, είτε τον ένα από τον άλλο είτε ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες υπάρχουν περιορισμοί στην οπλοκατοχή. Οι Αμερικάνοι, δυστυχώς, θεωρούν ότι αυτή είναι αναπόσπαστο δικαίωμα που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμά τους και το τίμημα που πληρώνουν για αυτό μετράται σε χιλιάδες ανθρωποκτονίες κάθε χρόνο, ακόμα και μέσα στα σχολεία. Το 2018 σημειώθηκαν 38.390 θάνατοι από όπλα στις ΗΠΑ, εκ των οποίων πάνω από τους μισούς ήταν αυτοκτονίες. Αυτοί είναι θάνατοι τους οποίους οποιοδήποτε άλλο σύγχρονο κράτος επιδιώκει να εξαλείψει ή τουλάχιστον να μειώσει, ακόμα και όταν μιλάμε για αυτοκτονίες.
Δεν αυτοκτονεί, ούτε σκοτώνει κανείς μόνο με όπλα, ωστόσο. Αυτοκτονική μπορεί να χαρακτηριστεί και η άρνηση κάποιων να φορέσουν μάσκα, να εμβολιαστούν ή, το πιο ακραίο παράδειγμα, νοσούντων να διασωληνωθούν. Η τρίτη επιλογή, όσο παράλογη και αν μας φαίνεται, είναι προσωπική. Οι δύο πρώτες, όμως, όχι.
Μπορείτε να πιστεύετε ό,τι θέλετε αγαπητοί μου συνάνθρωποι, αλλά δεν μπορείτε να κυκλοφορείτε σαν να μην τρέχει τίποτα σε κλειστούς χώρους, ανεμβολίαστοι ή και εμβολιασμένοι χωρίς μάσκα. Είτε το καταλαβαίνετε είτε όχι, είναι σαν να παίρνετε ένα όπλο και να περιφέρεστε ανεμίζοντας το και πυροβολώντας τυχαία στον αέρα. Επειδή δεν βλέπετε τον ιό, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Το ότι έχετε ανοσοποιητικό σύστημα δεν σας δίνει ανοσία. Το ότι νοσούν και μεταδίδουν τον ιό και εμβολιασμένοι, δεν σημαίνει ότι το εμβόλιο δεν μειώνει θεαματικά τις πιθανότητες μετάδοσης, νόσησης και θανάτου. Το ότι δεν θα δείτε ποτέ τους ανθρώπους που ίσως να σκοτώσετε, δεν σας απαλλάσσει από την ευθύνη. Τα προσωπικά σας πιστεύω δεν σας δίνουν την δυνατότητα να παίρνετε αποφάσεις για άλλους ανθρώπους. Το δικαίωμα της δικής σας επιλογής δεν μπορεί να έχει συνέπειες για άλλους.
Αυτό είναι και το όριο της ελευθερίας σας. Η ελευθερία του άλλου.
Αν δεν μπορείτε να σεβαστείτε αυτό το όριο, τότε μόνοι σας διαχωρίζεστε από το σύνολο. Αυτό είναι και το νόημα της κοινωνίας, στην οποία αναφέρθηκε ο Σερβετάλης, χωρίς μάλλον να κατανοεί την έννοιά της. Αναζητήστε τον ορισμό: σύνολο ανθρώπων που ζουν οργανωμένα και σύμφωνα με συγκεκριμένους κανόνες. Αψηφώντας τους κανόνες αυτούς, αυτόματα απομακρύνεστε από το σύνολο. Όσο πιο σοβαρή είναι η παραβίαση των κανόνων, τόσο περισσότερο απομακρύνεστε. Για αυτό και οι σοβαρότερες παραβιάσεις οδηγούν στη φυλακή.
Οι πεποιθήσεις σας, όσο βέβαιοι και να είστε για αυτές, δεν σας δίνουν το δικαίωμα να αγνοείτε αυτό που η υπόλοιπη κοινωνία, με βάση την επιστήμη πάντα, θεωρεί αποδεκτό. Αν δεν μπορείτε να το δεχτείτε αυτό, μπορείτε να χτίσετε μια καλύβα στο βουνό και να ζήσετε εκεί, απόλυτα ελεύθεροι. Αν όμως χρησιμοποιείτε και απολαμβάνετε όλα αυτά που σας χάρισε η επιστήμη και η τεχνολογία, από τον ηλεκτρισμό μέχρι την Ιατρική που σας προσφέρει π.χ. αντιβιοτικά για να μην πεθαίνετε από μια απλή μόλυνση, όπως συνέβαινε στο Μεσαίωνα, τότε είναι παράλογο να αρνείστε επιλεκτικά την επιστήμη επειδή κάποιος από μια σκοτεινή γωνιά του Internet σας έκλεισε το μάτι και σας είπε ότι ξέρει την «πραγματική αλήθεια».
Ξέρετε ποια είναι η πραγματική αλήθεια; Ότι και το ίδιο το Internet είναι ένα προϊόν της επιστήμης. Και για την δομή και την λειτουργία του γνωρίζετε ακριβώς τόσα, όσα και για εκείνη του SARS-Cov-2. Δηλαδή τίποτα. Μην νιώθετε άσχημα, ούτε εγώ ξέρω κάτι για όλα αυτά. Για αυτό υπάρχουν οι ειδικοί. Για να μην βγάζουμε μόνοι μας «συμπεράσματα», τα οποία έχουν την πηγή τους σε κάποιον άλλον εξίσου αδαή. Δεν είναι κακό να παραδεχόμαστε ότι δεν γνωρίζουμε κάτι. Αν το έκανε ο Σωκράτης, μπορούμε να το κάνουμε και μεις.
Θα το επαναλάβω. Το δικαίωμα της επιλογής είναι αδιαμφισβήτητο κομμάτι της ελευθερίας του ατόμου, αλλά οποιαδήποτε επιλογή έχει συνέπειες. Και ελευθερία χωρίς συνέπειες δεν είναι ελευθερία. Υπάρχει άλλη λέξη για αυτό: ασυδοσία.
2020 – Το χρονικό του χάους
Η φετινή χρονιά έφερε μαζί της ασύλληπτες καταστάσεις, τις οποίες μπορεί οι ειδικοί να είχαν προβλέψει, αλλά οι περισσότεροι από εμάς ούτε καν τις φαντάζονταν. Μήπως, όμως, το τέλος της χρονιάς αποδειχθεί ακόμα πιο δραματικό; Το δεύτερο θέμα που κυριαρχεί στις ειδήσεις αυτές τις μέρες, μετά τον νέο κορονοϊό είναι η κοινωνική αναταραχή που επικρατεί στις ΗΠΑ, σε συνδυασμό και με την επερχόμενη, κρίσιμη, εκλογική αναμέτρηση.
Όλοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε ποιος είναι ο Donald Trump. Καταλαβαίνουμε, όμως, πραγματικά πόσο επικίνδυνος είναι; Ας το πούμε απλά: οι ΗΠΑ βρίσκονται αυτή τη στιγμή ένα βήμα πριν τον γκρεμό.
Στην πραγματικότητα η εκλογή του Trump δεν είναι, όπως θα θέλαμε να πιστεύουμε, απλώς προϊόν ανοησίας του πολιτικού συστήματος ή ενεργούς εμπλοκής των Ρώσων στις εκλογές μέσω των κοινωνικών δικτύων (χωρίς να αγνοούμε τον ρόλο των παραγόντων αυτών).
Αυτό που βλέπουμε να εκτυλίσσεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια είναι το αποτέλεσμα μιας αργής πτώσης που ξεκίνησε ήδη από τη δεκαετία του ’70, οπότε η μεταπολεμική ευμάρεια και αχαλίνωτη ανάπτυξη άρχισαν να φρενάρουν και το, ασταμάτητο ως τότε, άρμα του «αμερικάνικου ονείρου» κόλλησε σε έναν βάλτο από τον οποίο δεν κατάφερε να βγει ποτέ. Η ιδέα που έχουμε για την Αμερική αντικατοπτρίζει εκείνη της νικήτριας του Ψυχρού Πολέμου, της στρατιωτικής υπερδύναμης, της στιβαρής δημοκρατίας και του ισχυρού δολαρίου.
Ωστόσο, αυτή η εικόνα είναι μαγική.
Μπορεί στα χαρτιά οι ΗΠΑ να είναι μια οικονομική και στρατιωτική υπερδύναμη, αλλά στο εσωτερικό της είναι μια κοινωνία σε αποσύνθεση. Αυτό απέδειξε η εκλογή ενός Προέδρου ο οποίος κάνει συνεχώς τον υπόλοιπο πλανήτη (εκτός από ομοϊδεάτες του Trump τύπου Μπολσονάρου) να απορεί πραγματικά και να προβληματίζεται, όχι μόνο για το μέλλον των ΗΠΑ, αλλά και για εκείνο του πολιτισμού μας γενικότερα, σε βάθος χρόνου. Αν η κυρίαρχη δημοκρατία του πλανήτη κινδυνεύει από έναν αποτυχημένο επιχειρηματία που έγινε τηλεπερσόνα, τι μας λέει αυτό για τις υπόλοιπες;
Η Αμερική έχει, βέβαια, αρκετές ιδιαιτερότητες που δεν ισχύουν στην Ευρώπη. Τα άλυτα (ειδικά σε κάποιες περιοχές των ΗΠΑ) φυλετικά θέματα, η κατάρρευση του κοινωνικού ιστού, η πτώση του προσδόκιμου ζωής, η προβληματική λειτουργία του εκλογικού συστήματος είναι συμπτώματα που εμφανίζονται κυρίως στις ΗΠΑ, αλλά κάποια άλλα, όπως η αυτοκαταστροφική αποκοπή του καπιταλισμού από την πραγματικότητα (βλ. περιβάλλον), αλλά και από το συμφέρον και τις προοπτικές του μέσου ανθρώπου (όποιου κατ’ ουσίαν δεν ανήκει στο λεγόμενο 1%) αποτελούν ευρύτερα συμπτώματα, τα οποία αποκαλύπτονται σε όλο τους το μεγαλείο από καταστάσεις όπως αυτή της τρέχουσας πανδημίας.
Η προεδρία του Trump βελτίωσε την εικόνα του χρηματιστηρίου, το οποίο ανεξήγητα συνεχίζει να ανεβαίνει, αλλά στην πραγματικότητα δεν έκανε τίποτα για να λύσει το πρόβλημα του μέσου Αμερικάνου και είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι το σκηνικό αυτό θα ανατραπεί θετικά σε μια δεύτερη θητεία. Παρόλα αυτά, παρά την παταγώδη αποτυχία της κυβέρνησης Trump να χειριστεί την κρίση της πανδημίας, παρά τις συνεχιζόμενες διαδηλώσεις υπέρ του κινήματος Black Lives Matter, παρόλο που η αστυνομική βία αν μη τι άλλο φαίνεται να εντείνεται και παρά τις δημοσκοπήσεις που δίνουν καθαρό προβάδισμα στον Joe Biden, ο Trump κατά καιρούς φαίνεται να κλείνει την ψαλίδα.
Όχι πως οι δημοσκοπήσεις είναι λόγος εφησυχασμού. Είναι γνωστό ότι πολλοί ψηφοφόροι δεν δηλώνουν στα polls αυτό που ψηφίζουν στην πραγματικότητα και αυτό αποδείχθηκε περίτρανα στις προηγούμενες εκλογές.
Να το επαναλάβουμε για να το χωνέψουμε. Ο κατά τεκμήριο χειρότερος Πρόεδρος στην ιστορία της Αμερικής στις αρχές του μήνα ανέβαινε στις δημοσκοπήσεις εν μέσω της σοβαρότερης κρίσης που έχει αντιμετωπίσει η χώρα του σε καιρό ειρήνης, για το ήμισυ της οποίας κρίσης ευθύνεται άμεσα ο ίδιος. Πώς είναι δυνατόν;
Η απάντηση είναι σχετικά απλή: δείτε πως χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί το Twitter. «Αυτό μόνο;», θα απορήσετε. Φυσικά και όχι. Αναφέραμε εν συντομία κάποιες από τις συνθήκες που επέτρεψαν στο αβγό του φιδιού να εκκολαφθεί στις ΗΠΑ. Όσον αφορά, όμως, τη στρατηγική του ίδιου του Trump, η χρήση του Twitter παίζει βασικό ρόλο στην προώθηση του προφίλ του και δείχνει τις βασικές τεχνικές επικοινωνίας που χρησιμοποιεί. Ο Trump βομβαρδίζει ακατάπαυστα την υφήλιο με άθλια, τραγελαφικά ή ακατανόητα tweets εδώ και χρόνια. Συνεχίζει να το κάνει παρά τον περίγελο, τα ειρωνικά σχόλια, τις εύστοχες και τις υβριστικές απαντήσεις. Γιατί;
«Επειδή είναι ηλίθιος,» είναι η αντανακλαστική μας απάντηση. Είναι όντως;
Γιατί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ καλεί μέσω Twitter δημάρχους να σταματήσουν τις αναταραχές στην πόλη τους, γιατί κατηγορεί τον Obama ότι δεν είναι Αμερικανός, γιατί στηρίζει τους συνομωσιολόγους του λεγόμενου QAnon, γιατί αποκαλεί την ασθένεια COVID-19 «κινεζικό ιό», γιατί ζητά παρέμβαση της εθνοφρουράς κατά των διαδηλωτών του BLM και γενικότερα γιατί διασπείρει ανοησίες, παραινέσεις και ψέμματα κάθε είδους;
Πρώτον, γιατί θέλει οι αντίπαλοί του να μην τον παίρνουν στα σοβαρά, ό,τι και να πει, όσο εξωφρενικό και απαράδεκτο κι αν είναι αυτό. Αν ένας Πρόεδρος θέλει πραγματικά να δώσει μια εντολή ή να κάνει μια σύσταση, προφανώς δεν θα την κάνει δημόσια, στα κοινωνικά δίκτυα. Άρα, λοιπόν, ο σκοπός είναι η δημιουργία εντυπώσεων: από τη μία ανικανότητας και ανεπάρκειας του ιδίου στους αντιπάλους του και από την άλλη ανεπάρκειας ή ανυπακοής από πλευράς του «κακού» συστήματος στους οπαδούς του.
Δεύτερον, επειδή θέλει οι οπαδοί του, οι οποίοι φυσικά γίνονται επίσης στόχος και περίγελος των πιο σκεπτόμενων θαμώνων του Internet λόγω των απόψεών τους, να νιώθουν κοντά με εκείνον.
Τρίτον, (και αυτό συνδέεται άμεσα με το προηγούμενο) επειδή παρουσιάζει τον εαυτό του ως θύμα. Νιώθει κανείς ωραία αν μπορεί να «κράξει» τον Πρόεδρό του μέσω Twitter και να ξεσκεπάσει τα παιδαριώδη ψέμματα του. Τι καταφέρνει, όμως, πέρα από το να συσπειρώσει τη βάση των φανατικών του; Το αφήγημα είναι απλό και δοκιμασμένο.
Ο Trump θέλει, αλλά δεν μπορεί. O Trump μιλά, αλλά τον αγνοούν. Ο Trump ξέρει τι πρέπει να γίνει, αλλά δεν τον αφήνουν. Ο Trump δεν φταίει.
Ο Trump παλεύει με το σύστημα.
Να πώς πείθεται ο μέσος, αδαής, φτωχός Αμερικάνος ότι ο εκατομμυριούχος Trump του glamour και των αποτυχημένων επιχειρήσεων είναι ένας από αυτούς. Ότι πολεμά «τα συμφέροντα» ενώ στην ουσία προωθείται από τα χειρότερα εξ’ αυτών.
Οι Δημοσιογράφοι διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις. Οι Μεξικάνοι εισβάλλουν στα σύνορά μας. Οι Κινέζοι μάς στέλνουν τους ιούς τους. Οι Δημοκρατικοί κακοποιούν τα παιδιά μας. Οι Μαύροι απειλούν τα δικαιώματά μας. Ο Trump προσπαθεί να τα βάλει με όλους αυτούς, αλλά είναι πολλοί.
Ο Trump θέλει τη βοήθειά μας.
Κάπως έτσι καταλήγει ένα 17χρονο παιδί να πυροβολεί τρεις ανθρώπους με ημιαυτόματο όπλο, σκοτώνοντας δύο από αυτούς, βάφοντας με αίμα άλλη μια διαδήλωση που ξεκίνησε ειρηνικά, αυτή τη φορά στο Wisconsin.
Ο Kyle Rittenhouse από το Illinois δεν είναι Breivik, δεν είναι κάποιος συνειδητοποιημένος τρομοκράτης με πολυσέλιδο μανιφέστο και συγκεκριμένη κοσμοθεωρία. O Kyle είναι, όπως φαίνεται, ένα παιδί περιορισμένης αντίληψης που προσπάθησε να καταταγεί στους πεζοναύτες, αλλά κρίθηκε ακατάλληλος, που προσπάθησε να δουλέψει σε φαστφουντάδικο ή ως ναυαγοσώστης χωρίς επιτυχία, που του αρέσουν τα όπλα, που παρακολουθεί σεμινάρια της αστυνομίας για πολίτες και συνεισφέρει έμπρακτα σε κινήσεις όπως το «Blue Lives Matter», το οποίο σκοπεύει προφανώς στην υποστήριξη των αστυνομικών στις ΗΠΑ εν μέσω των πρόσφατων αναταραχών.
Ο Kyle είναι, φυσικά, ένθερμος υποστηρικτής του Trump.
O Trump δεν σκοπεύει, ασφαλώς, να εξαπολύσει ένα στρατό από Kyle για να κατακτήσει την Αμερική. Το μόνο που χρειάζεται είναι απλά η κατάσταση να ξεφύγει αρκετά ώστε να έχει το άλλοθι να στείλει παντού τους πάνοπλους ομοσπονδιακούς πραιτωριανούς του, που δεν έχουν ούτε σήμα, ούτε κάποιο αναγνωριστικό πάνω στις στρατιωτικού τύπου στολές τους για να συλλαμβάνουν πολίτες χωρίς καμία κατηγορία, να τους φορτώνουν σε βαν χωρίς διακριτικά και να τους μεταφέρουν σε άγνωστη τοποθεσία για αόριστο χρονικό διάστημα.
Οι αντίπαλοί του απλά παγώνουν γιατί δεν πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να συμβαίνει στην Αμερική και οι οπαδοί του τον χειροκροτούν. Ο Πρόεδρος αναγκάστηκε να το κάνει, δεν είχε άλλη επιλογή.
Δεν είναι κάποιο σενάριο ταινίας. Δεν συμβαίνει σε κάποια μακρινή χώρα του Τρίτου Κόσμου. Αυτό συμβαίνει ήδη στην Αμερική, αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Στο Portland οι πρώτες αναφορές για τέτοιες απαγωγές διαδηλωτών (γιατί δεν μπορούμε να μιλάμε πλέον για συλλήψεις) ξεκίνησαν πριν από δύο μήνες. Υπάρχουν, δε, βίντεο που καταγράφουν με ποιον τρόπο οι πράκτορες αυτοί δρουν για να μετατρέπουν σκόπιμα σε βίαιες τις ειρηνικές διαμαρτυρίες.
Reality check: σε μεγάλη πόλη της Αμερικής παραστρατιωτικές μονάδες που αποτελούνται από συνοριοφύλακες, εθνοφρουρούς ή φρουρούς φυλακών δρουν ανενόχλητες εδώ και δύο μήνες, απαγάγοντας διαδηλωτές από το δρόμο, χωρίς καμία ουσιαστική συνέπεια.
Reality check #2: ο Trump δήλωσε για τον 17χρονο που σκότωσε δύο ανθρώπους στο δρόμο και τραυμάτισε άλλον έναν ότι απλώς προστάτευε τον εαυτό του. Η αστυνομία τον προσπέρασε πηγαίνοντας στο σημείο που έγιναν οι φόνοι χωρίς καν να τον σταματήσει, παρόλο που ήταν ολοφάνερα οπλισμένος.
Οι απαγωγές αυτές δεν κρατούν, όπως φαίνεται, πάνω από μιάμιση ώρα. Προς το παρόν. Πείτε το γενική πρόβα πριν από την παράσταση. Οι φόνοι, ωστόσο, είναι μη αναστρέψιμοι. Και δεν άργησαν, φυσικά, να έρθουν τα αντίποινα από την άλλη πλευρά.
Όλα αυτά δείχνουν ότι ο Trump όχι μόνο ξέρει τι κάνει, αλλά έχει συγκεκριμένο σχέδιο για να παραμείνει στο «σπίτι του», όπως αποκαλεί τον Λευκό Οίκο. Μέρος αυτού είναι και η συστηματική προσπάθεια διάλυσης των Αμερικανικών ταχυδρομείων, τα οποία έχουν κρίσιμο ρόλο στις επερχόμενες εκλογές εν μέσω COVID-19. Στην Ελλάδα, οποιαδήποτε κίνηση θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως παρεμπόδιση ψήφου θα ισοδυναμούσε με θεσμική εκτροπή. Στην Αμερική. είναι απλά η καθημερινότητα της κυβέρνησης Trump, αν και για να είμαστε δίκαιοι το εκλογικό σύστημα ήταν από πριν στημένο, ώστε να δυσκολεύει τον μέσο ψηφοφόρο να ασκήσει το δικαίωμά του. Άλλο ένα κενό που εκμεταλλεύτηκε ο Trump.
Το πιο βασικό κενό, όμως, είναι η άρνηση των Δημοκρατικών να αλλάξουν πορεία και να μάθουν από την αποτυχία τους να εμποδίσουν τον Trump να ανέβει στην εξουσία. Η αποτυχία αυτή χρεώνεται καταρχήν στον Obama, που δεν κατάφερε να αλλάξει σημαντικά τα πράγματα για το καλύτερο, στην επιλογή της Clinton που, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, ήταν αδύνατον να πείσει περισσότερο από τον προκάτοχό της και, τώρα, στην επιλογή, για μία ακόμα φορά του λιγότερο δημοφιλούς υποψηφίου για το χρίσμα. Ο Biden, παρόλα αυτά, δεν έκανε και τίποτα για να βελτιώσει την εικόνα του. Οι Δημοκρατικοί παίζουν με τη φωτιά σαν να είναι άλλη μία εκλογική αναμέτρηση και όχι σαν να είναι ίσως οι πιο σημαντικές εκλογές για τον κόσμο, για όλον τον κόσμο, από το 1933.
Και αν οι εκλογές δεν πάνε όπως θα ήθελε, είναι βέβαιο ότι ο Trump θα κάνει ό,τι μπορεί για να τις αμφισβητήσει και να κρατηθεί στην εξουσία. Στην περίπτωση αυτή, το μόνο που θα μπορούσε να τον σταματήσει είναι ο Στρατός. Και όταν ο Στρατός καλείται να σώσει μια δημοκρατία, τα αποτελέσματα δεν είναι συνήθως τα ευκταία. Αυτό το γνωρίζει και η στρατιωτική ηγεσία και ο ίδιος ο Trump. Ο δικαιολογημένος αυτός, όσο και υγιής, δισταγμός είναι άλλο ένα όπλο στη διάθεσή του.
Θα χρειαστεί όντως να επέμβει ο Στρατός και, αν ναι, θα το κάνει;
Δύο μήνες έμειναν μέχρι να το μάθουμε.
Ξεχνάς, Αντώνη
Αφορμή για τούτη την ανάρτηση στάθηκε το κείμενο του κ. Αντώνη Δαρζέντα που έχει τη μορφή ανοιχτής επιστολής στον Γιάννη Αντετοκούνμπο, σχετικά με τις δηλώσεις του στο ντοκιμαντέρ «Bleacher Report» . Οι δηλώσεις αυτές του Γιάννη, όπως ίσως θα γνωρίζουν οι περισσότεροι, προκάλεσαν τα ακραία, εμετικά ρατσιστικά σχόλια του καθηγητή του ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνου Καλέμη στο Twitter, σχόλια τα οποία του κόστισαν την θέση του Συντονιστή Εκπαίδευσης Προσφύγων του Κέντρου Φιλοξενίας Προσφύγων Μαλακάσας, που ένας Θεός μόνο ξέρει πώς κατείχε.
Σκόπιμα είχα αποφασίσει να μην σχολιάσω το θέμα, γιατί έσπευσαν πολλοί να το πράξουν, με διάφορους τρόπους και σε όλη την πιθανή κλίμακα. Από πού να το πιάσει κανείς, άλλωστε; Από την απόδειξη για το πόσο μικρόνους είναι ένας ρατσιστής (ακόμα και ακαδημαϊκός) όταν δεν αντιλαμβάνεται ότι τέτοια δημόσια σχόλια θα έβλαπταν καταρχήν τον ίδιο και θα του κόστιζαν τη θέση του; Ο κ. Καλέμης υποθέτω ότι ως Συντονιστής Εκπαίδευσης Προσφύγων θα πρέπει να θεωρούσε εαυτόν κάτι σαν θηριοδαμαστή που εκπαίδευε μαϊμούδες. Ακόμα χειρότερα, δεν κατάλαβε ότι ο Γιάννης μίλησε για ρατσισμό στην Ελλάδα (που υφίσταται παράλληλα με ανθρώπους που τον στήριξαν και τον βοήθησαν, όπως φροντίζει κάθε στιγμή να λέει ο ίδιος) και πως με τις δηλώσεις του το επιβεβαίωσε κατά 1500%. Διότι αν ο καθηγητής Καλέμης που έχει βγάλει και δύο-τρία πανεπιστήμια μπορεί να είναι τόσο απερίφραστα ρατσιστής και μισάνθρωπος, τι να πει ο Χ ή ο Ψ μέσος άνθρωπος που δεν έχει καν το θεωρητικό όπλο της μόρφωσης στα χέρια του για να ανοίξει τους ορίζοντές του;
Φυσικά, στην πραγματικότητα τα πτυχία δεν σε κάνουν άνθρωπο. Ας μην ξεχνάμε ότι το ναζιστικό καθεστώς είχε πολλούς μορφωμένους ανθρώπους στις τάξεις του.
Αυτό που με έσπρωξε σε αυτή την ανάρτηση-απάντηση είναι, όπως είπα, το άρθρο του Αντώνη Δαρζέντα στην Athens Voice, το οποίο παρόλο που πλέκει το εγκώμιο του Γιάννη Αντετοκούνμπο, φρόντίζει να τον… επαναφέρει στην τάξη θυμίζοντάς του την Ιστορία του.
Αλλά ξέχασες, Γιάννη, την ιστορία του τόπου σου. Ή ίσως παρασυρμένος από τη μόδα της εποχής την ξέχασες.
Αγαπητέ Αντώνη, καλά τα γράφεις για την Τουρκοκρατία και όσα πέρασε ο λαός μας κατά την διάρκειά της. Μπορεί να μην ήμασταν σκλάβοι με την απόλυτη έννοια που ήταν οι μαύροι στις φυτείες του Νότου της Αμερικής, αλλά σίγουρα ήμασταν υπόδουλοι επί τέσσερις αιώνες. Τέσσερις αιώνες κατά τους οποίους η Ευρώπη γνώρισε πρωτοφανή πρόοδο χάρη, σε μεγάλο βαθμό, στα φώτα που έλαβε από τον ελληνικό πολιτισμό. Και από τότε πασχίζουμε να προλάβουμε, να κατανοήσουμε το νόημα όλων αυτών των πραγμάτων, του Διαφωτισμού, του ουμανισμού, έννοιες οι οποίες προφανώς είναι εκ διαμέτρου αντίθετες με εκείνες της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και του ρατσισμού για τον οποίο τόλμησε να μιλήσει ο Γιάννης.
Ξέχασες, του λες, την ιστορία του τόπου σου, λες και η Τουρκοκρατία μπορεί να μας δώσει συγχωροχάρτι για τα πάντα. Ναι, εξηγεί πολλά για την πορεία της σύγχρονης ελληνικής δημοκρατίας, ασφαλώς. Αλλά όχι τον ρατσισμό. Ο οποίος υπάρχει, όπως παραδέχεσαι και συ, και για τον οποίο οφείλουμε να μιλάμε και δεν μπορούμε να ζητάμε από όσους τον έχουν βιώσει να σιωπούν.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι εσύ ξεχνάς, Αντώνη, τη σύγχρονη ιστορία του τόπου σου. Ή, σκόπιμα, την παραβλέπεις. Γιατί μπορεί να μην είχαμε φυτείες με μαύρους τον 19ο αιώνα, αλλά έχουμε τώρα Μανωλάδες και διάφορα παραπήγματα σε κάθε γωνιά της χώρας, όπου μετανάστες και πρόσφυγες δουλεύουν για ψίχουλα για να κερδίζουν άλλοι.
Και, όχι, αυτά δεν είναι… αρχαία ιστορία του 2013, αλλά η πυρκαγιά που έκαψε αγρόκτημα με παραπήγματα το 2018 έδειξε ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει στο μεταξύ. Παρά το εμπάργκο του κόσμου και παρά τις διαμαρτυρίες. Γράφεις «εσείς παραβιάσατε σύνορα, εσείς ήρθατε σε μια χώρα που δεν σας φώναξε και δεν ήθελε να εκμεταλλευθεί κανέναν». Ναι, δεν ήθελε η Ελλάδα να εκμεταλλευθεί κανέναν, αλλά το έκανε.
Ξεχνάς, Αντώνη, τι έγινε την δεκαετία του ’90, όταν οι «βρωμεροί και άθλιοι εγκληματίες» Αλβανοί πέρασαν τα σύνορα, δούλεψαν για ένα κομμάτι ψωμί, έκαναν τις δουλειές που δεν ήθελαν να κάνουν οι Έλληνες και όσοι από αυτούς νομιμοποιήθηκαν έδωσαν παράταση ζωής σε ένα ημιθανές ασφαλιστικό σύστημα.
Ξεχνάς, Αντώνη, ότι άνθρωποι σαν τον Γιάννη, αλλά και άλλοι, διαφορετικών αποχρώσεων είναι ακόμα και σήμερα θύματα εκμετάλλευσης σε «σκοτεινές» γωνιές της χώρας σαν την Μανωλάδα ή σε κολαστήρια, όπως η Μόρια, όπου φυτοζοούν επειδή γύρω τους περιστρέφονται οικονομικά συμφέροντα και πολιτικές σκοπιμότητες με τις οποίες καμία σχέση δεν έχουν.
Κανείς δεν τους ζήτησε να έρθουν, σίγουρα, πολλοί όμως τους εκμεταλλεύτηκαν, τους λοιδώρησαν, τους χτύπησαν, τους σκότωσαν. Και, όπως παραδέχεσαι, και μεις το ίδιο θα κάναμε στη θέση τους, αν είμασταν φτωχοί και απελπισμένοι. Όπως και το κάναμε, τότε, στην Αυστραλία, στη Γερμανία, στο Βέλγιο, στην Αμερική. Όπου, όπως γίνεται πάντοτε, ορισμένοι στράφηκαν στην παρανομία και οδήγησαν και τους υπόλοιπους να πάρουν τη «ρετσινιά» του βρωμο-Έλληνα. Βλέπεις, φίλε Αντώνη, το πρώτο συνθετικό είναι σταθερό, το δεύτερο αλλάζει αναλόγως με την εποχή, τη χώρα, το χρώμα.
Είναι όλα αυτά τα οποία «άνθρωποι» όπως ο κ. Καλέμης φροντίζουν να ξεχνούν. Και φαίνεται ότι τα ξέχασες και συ. Ιστορία του τόπου, Αντώνη, δεν είναι μόνο η Τουρκοκρατία ή τα αρχαία χρόνια. Ιστορία μας είναι και όσα έγιναν πριν από έναν αιώνα και όσα έγιναν το ’90, το ’13 και αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Και δεν πρέπει να το ξεχνάς.
Το επόμενο βήμα
Ελέω Θεού Δημοκρατία; Θεϊκή Εντολή; Ποιο ακριβώς είναι το μήνυμα που προσπαθεί να περάσει ο Πρόεδρος του ισχυρότερου κράτους της Γης με αυτή τη φωτογραφία εν μέσω των σοβαρότερων ταραχών που έχει γνωρίσει η χώρα τον 21ο αιώνα;
Η απάντηση δεν μπορεί να είναι εντελώς ξεκάθαρη, ωστόσο γνωρίζουμε ότι όταν ένας ηγέτης επικαλείται τα Θεία, συνήθως γίνεται ή πρόκειται να γίνει κάτι πολύ άσχημο.
Το θέμα φυσικά δεν σταματά στην φωτογραφία, ειδικά τη στιγμή που για να μπορέσει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ να στηθεί για αυτήν επιστρατεύτηκαν αστυνομικές δυνάμεις με πλήρη εξοπλισμό και δακρυγόνα για να διαλύσουν το πλήθος που διαδήλωνε ειρηνικά. Σύμφωνα με αναφορές η αστυνομία υποστηριζόταν από ένοπλους εθνοφρουρούς, ακόμα και πράκτορες της μυστικής υπηρεσίας.
Σε δήλωσή του στους δημοσιογράφους αμέσως πριν την επίσκεψη στην εκκλησία (ή μάλλον έξω από αυτήν), ο Πρόεδρος Trump επανέλαβε την έκκλησή του προς τους κυβερνήτες των πολιτειών να κινητοποιήσουν την Εθνοφρουρά για να «κυριαρχήσουν στους δρόμους».
Στη συνέχεια και μετά την αποχώρηση του Προέδρου, χρησιμοποιήθηκαν πολεμικά ελικόπτερα σε χαμηλή πτήση για να διαλύσουν το πλήθος στη Washington. Σύμφωνα με αναφορές, εμφανίστηκε στη συνέχεια ο πρόεδρος του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ με στολή παραλλαγής να επιθεωρεί την περιοχή. Την επόμενη μέρα, το προεδρικό ζεύγος φωτογραφήθηκε μπροστά σε άγαλμα του Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β΄ και πάλι χωρίς να ζητηθεί καμία άδεια, πράγμα που προκάλεσε την αντίδραση του Καθολικού Αρχιεπίσκοπου της πόλης.
Η επίδειξη δύναμης συνεχίστηκε την Τετάρτη, όταν μονάδες της 82ης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας ήταν σε επιφυλακή σε βάσεις γύρω από την πρωτεύουσα, σε περίπτωση που χρειαζόταν να επέμβουν. Όλα τα παραπάνω μπορούν, ίσως, να θεωρηθούν ως απλά επεισόδια στο θλιβερό τηλεοπτικό σόου που λέγεται Προεδρία Trump.
Το ανησυχητικό είναι ότι ο Στρατηγός εν αποστρατεία James Mattis, πρώην Υπουργός Άμυνας της κυβέρνησης Trump που παραιτήθηκε το 2018, έσπασε μετά από δύο χρόνια τη σιωπή του για να δηλώσει την υποστήριξή του στους διαδηλωτές και να κατηγορήσει τον Trump για διχαστικές τακτικές. Το σκεπτικό της διετούς σιωπής του ήταν ότι θεωρούσε απρεπές για έναν πρώην στρατηγό και υπουργό να ασκεί κριτική στον εν ενεργεία Πρόεδρό του.
Γιατί επέλεξε, λοιπόν, αυτή τη στιγμή για να μιλήσει για πρώτη φορά; Ο στόχος του δεν ήταν, στην πραγματικότητα ο ίδιος ο Πρόεδρος, αλλά η στρατιωτική ηγεσία και ο Υπουργός Αμύνης, Mark Esper και πιο συγκεκριμένα η δήλωσή που παρομοίασε τους δρόμους με πεδίο μάχης.
«Όταν κατατάχθηκα στον στρατό πριν από 50 χρόνια ορκίστηκα να στηρίζω και να υπερασπίζομαι το Σύνταγμα. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι στρατιώτες που έχουν δώσει τον ίδιο όρκο θα διατάζονταν σε οποιαδήποτε περίπτωση να παραβιάσουν τα συνταγματικά δικαιώματα των συμπολιτών τους -πόσω μάλλον για να διευκολύνουν μια αλλόκοτη φωτογράφιση του εκλεγμένου αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων, με την παρουσία της στρατιωτικής ηγεσίας.»
[…]
«Η στρατικοποίηση της αντίδρασής μας, όπως είδαμε στη πόλη της Ουάσινγκτον, δημιουργεί μια σύγκρουση -μια λανθασμένη σύγκρουση- μεταξύ του στρατού και της κοινωνίας των πολιτών.»
Ας ελπίσουμε ότι η παρέμβαση αυτή είναι απλώς προληπτική. Ας ελπίσουμε ότι ο Στρατηγός Mattis και άλλοι εκπρόσωποι του στρατού απλώς κάνουν αυτό που θεωρούν καθήκον τους, εκφράζονταν τις αντιρρήσεις τους ως πολίτες και στρατιωτικοί και δεν φοβούνται περαιτέρω κλιμάκωση της ανάμιξης του στρατού στην επιβολή της «τάξης και του νόμου» που ευαγγελίζεται, κυριολεκτικά, ο Πρόεδρος Trump.
Διαφορετικά το επόμενο βήμα και οι πιθανές συνέπειές του είναι πολύ τρομακτικά για να τα αναλογιστούμε.
«Υπάρχει λόγος που ο στρατός διαχωρίζεται από την αστυνομία. Ο ένας πολεμά τους εχθρούς του κράτους, η άλλη υπηρετεί και προστατεύει τον λαό. Όταν ο στρατός κάνει και τα δύο, τότε εχθρός του κράτους γίνεται συνήθως ο λαός.»
Η οργή
Αφορμή για τούτη τη σύντομη, δική μου ανάρτηση στο blog στάθηκε αυτή η ανάρτηση στο Facebook.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτή η πραγματικότητα που για πολλούς από εμάς ήταν αδιανόητη για δύο μήνες (να πρέπει να πάρεις το σκυλί σου μαζί για να πας μια βόλτα), για κάποιους ανθρώπους είναι μόνιμη κατάσταση. Και όχι επειδή θα πληρώσουν ένα πρόστιμο, αλλά επειδή κινδυνεύουν να χάσουν τη ζωή τους. Και το ακόμα χειρότερο; Αυτό είναι κάτι που ένα μαύρο παιδάκι στην Αμερική θα πρέπει να μάθει από πολύ μικρή ηλικία. Εμείς δυσκολευόμαστε να εξηγήσουμε στα παιδιά μας το ότι υπάρχουν εκεί έξω επικίνδυνοι άνθρωποι και δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε τους ξένους και στην Αμερική για τους μαύρους το πρώτο μάθημα είναι ότι πρέπει να φοβόμαστε την αστυνομία. Δηλαδή αυτούς που υποτίθεται ότι μας προστατεύουν. Αν έχουμε το «σωστό» χρώμα δέρματος.
Πάρτε λοιπόν την οργή και την αγανάκτηση που ίσως να νιώσατε για τον υποχρεωτικό μας δίμηνο εγκλεισμό, πολλαπλασιάστε την επί χίλια και μετά πάλι επί όλους τους μήνες της ζωής σας και ίσως να αρχίσετε να καταλαβαίνετε γιατί καίγεται αυτή τη στιγμή η Αμερική.
Φυσικά, όπως γίνεται και σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση ταραχών, όσοι αρέσκονται στο να κλείνουν μονίμως τα μάτια μπροστά στα προβλήματα των άλλων εκπλήσσονται και αγανακτούν από τα επεισόδια και πιάνονται από τις λίγες, αλλά ορατές περιπτώσεις αυτών που λεηλατούν μαγαζιά ή καίνε αυτοκίνητα για να απαξιώσουν την δίκαιη διαμαρτυρία της πλειοψηφίας. Ο ρατσισμός, όμως, που είναι καθημερινή πραγματικότητα για τους «άλλους» είναι εύκολο να παραβλεφθεί, όπως και το γεγονός ότι οι ψύχραιμες αντιδράσεις και διαμαρτυρίες ουδέποτε έλυσαν κάτι τέτοιο. Όσα δικαιώματα έχουν σήμερα οι μειονότητες στην Αμερική αποκτήθηκαν με αίμα και όποιος το παραβλέπει αυτό είτε είναι ανιστόρητος είτε εθελοτυφλεί.
Και μιλώντας για ιστορία, θα ήταν χρήσιμο να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν του Προέδρου Τραμπ, ο οποίος το 1989 έκλεισε μια ολόκληρη σελίδα σε εφημερίδα ζητώντας την επαναφορά της θανατικής καταδίκης για τους έγχρωμους «Central Park Five» που καταδικάστηκαν, άδικα όπως αποδείχθηκε, για το φόνο μιας λευκής γυναίκας.
Ένα videogame θα μας σώσει
Τα videogames είναι σίγουρα ένα αρκετά καλό βοήθημα για τις δύσκολες μέρες που περνάμε. Για όσους ασχολούνται χρόνια με το «άθλημα» είναι ένα από τα καλύτερα «όπλα» εναντίον της ψυχολογικής δοκιμασίας της καραντίνας.
Με μεγάλη μου έκπληξη λοιπόν (ή ίσως και όχι) διάβασα στο Provocateur.gr ένα άρθρο του κυρίου Ηλία Γεροντόπουλου σχετικά με την ανυπαρξία «διάσημων» παιχνιδιών στα οποία ο ήρωας να είναι γιατρός που σώζει ζωές και όχι αστυνομικός ή στρατιώτης ή υπερήρωας που σκοτώνει αδιακρίτως τους «κακούς». Άρθρο κατ’ ευφημισμό μόνο μπορεί να αποκαλεστεί αυτό το κείμενο, βέβαια, το οποίο θα προσπερνούσα χωρίς δεύτερη ματιά αν το είχα δει ως ανάρτηση στο Facebook. Ξέρετε, από αυτές που βγαίνει ο καθένας και εκφέρει άποψη για πράγματα για τα οποία δεν έχει ιδέα.
Κακώς ασχολούμαι θα πουν αρκετοί και ίσως να έχουν και δίκιο. Αλλά με τη λογική αυτή του «και ποιος θα το διαβάσει» ή «πολλή αξία του δίνουμε» καταλήγουμε να μην γίνεται ποτέ διάλογος πάνω σε αυτά τα ζητήματα. Κανάλια και ηλεκτρονικά μέσα διατυμπανίζουν, έτσι, τέτοιες «απόψεις» που μόνο στόχο έχουν να δημιουργούν αίσθηση και να ενισχύουν παρεμφερείς απόψεις του κοινού που είναι αποτέλεσμα μόνο άγνοιας, υπεραπλούστευσης ή ημιμάθειας.
Ας το πιάσουμε από την αρχή, όπου ο κ. Γεροντόπουλος μας πληροφορεί ότι δεν είναι gamer, αλλά για αυτόν ακριβώς το λόγο έχει αξία η άποψή του! Μου θυμίζει το πρόσφατο παραλήρημα μιας «έγκριτης» δημοσιογράφου στην τηλεόραση που προσπαθούσε να διασκεδάσει τις καταγγελίες ενός από τους χιλιάδες ηρωικούς γιατρούς όταν διαμαρτυρόταν για τις τραγικές ελλείψεις του συστήματος Υγείας, λέγοντάς του «εμείς που είμαστε απέξω τα βλέπουμε πιο σφαιρικά τα πράγματα».
Όχι, λυπάμαι. Εσείς που «είστε απέξω» δεν έχετε σφαιρική άποψη. Απλά εκφράζετε μια γνώμη, η οποία έχει περιορισμένη αξία, στην καλύτερη περίπτωση, εξαιτίας της άγνοιάς σας. Ας περάσουμε στο προκείμενο, λοιπόν. Απορεί ο κ. Γεροντόπουλος:
…γιατί να μην υπάρχει ούτε ΕΝΑ «διάσημο» βιντεοπαιχνίδι, που τη ζωή να τη δίνεις αντί να τη στερείς;
Φυσικά καλύπτει τα νώτα του (αποφεύγοντας τη γνωστή ρητορική περί videogames που διαφθείρουν τη νεολαία) και καλά κάνει. Στη συνέχεια αναφέρεται στη γοητεία της βίας ως μέσο ανάδειξης ενός ήρωα (βλ. από Αχιλλέα ως Τζων Μακλέιν) και ερωτά γιατί να επιλέγει κανείς αυτούς ως ήρωες και «να μην ψάχνει ποτέ τον πυροσβέστη, το διασώστη, το γιατρό;»
Έχετε απαντήσει ήδη το ερώτημά σας, αγαπητέ μου, παραθέτοντας παραδείγματα από τη μυθολογία, κλασική αλλά και σύγχρονη κινηματογραφική. Πράγματι ο Αχιλλέας είναι από τους πρωταγωνιστές του έπους της Ιλιάδας και απ’ όσο ξέρουμε δεν γράφτηκε ποτέ κάτι ανάλογο για τον Ασκληπιό ή τον Ιπποκράτη. Ούτε το Hollywood φαίνεται να προτιμά τους ηρωικούς γιατρούς έναντι των Ράμπο και Τζέημς Μποντ. Πώς, λοιπόν, περιμένουμε από τα videogames να αλλάξουν τον τρόπο και τη θεματική των ιστοριών μας; Αν δεν θεωρείται αυτού του τύπου το αφήγημα προσφιλές προς μαζική κατανάλωση από την αρχαιότητα ως σήμερα, πώς είναι δυνατόν να το αλλάξουν αυτό τα videogames, τα οποία ως μέσο είναι έτσι κι αλλιώς ακόμα πιο φιλικά προς τη δράση, παρά προς την αφήγηση από ότι ο κινηματογράφος, για παράδειγμα;
Πέρα από αυτό, όμως, υπάρχουν όντως παιχνίδια στα οποία ο παίκτης αναλαμβάνει το ρόλο πυροσβέστη, διασώστη, ακόμα και γιατρού. Υπάρχουν παιχνίδια τα οποία μας κάνουν από κυβερνήτες κρατών και δημάρχους έως γεωργούς και πιλότους (και πολιτικών αεροσκαφών). Έχουμε και δικηγόρους, ντετέκτιβ, διευθυντές νοσοκομείων, μάγειρες, αρχιτέκτονες, εμπόρους, καλλιτέχνες, μέχρι και κηπουρούς. Αν τα παιχνίδια αυτά δεν είναι τόσο «διάσημα» ώστε να τα γνωρίζει ο κάθε άσχετος, για αυτό δεν ευθύνεται η βιομηχανία κ. Γεροντόπουλε, αλλά η αγορά. Δηλαδή το κοινό. Η «διασημότητα» δεν έχει να κάνει με την σκόπιμη έλλειψη προώθησης από τις εταιρείες, αλλά με το ότι οι πωλήσεις αυτών των «ειρηνικών» τίτλων είναι, ό,τι και να κάνουν οι εταιρείες ανάπτυξης και διανομής, εκ των πραγμάτων χαμηλότερες. Για τους λόγους που εσείς ο ίδιος αναφέρετε στην αρχή. Επειδή μια ταινία με τους Avengers θα κόψει μοιραία περισσότερα εισιτήρια από την βιογραφία του Albert Schweitzer, όσο και αν διαφημιστεί η δεύτερη.
Αλλά και το παράδειγμα που αναφέρετε, του αγαπητού Dr. House, είναι χαρακτηριστικό. Πρόκειται για έναν χαρακτήρα μισάνθρωπο, κυνικό, είρωνα που είναι σχεδόν ναρκομανής, αντιμετωπίζει με άθλιο τρόπο τους ασθενείς του και κατά βάση ενδιαφέρεται για τις υποθέσεις του όπως ακριβώς και ο κοινωνιοπαθής Sherlock του Benedict Cumberbatch (άλλο ατυχές παράδειγμα): επειδή τον κεντρίζουν πνευματικά. Αυτό είναι το παράδειγμα του ηρωικού γιατρού που ψάχνατε;
Και αν απορείτε γιατί είναι τόσο δημοφιλής θα σας απαντήσω: επειδή ακριβώς είναι ένας αντιπαθέστατος χαρακτήρας που καταφέρνει να γίνεται συμπαθής με το χιούμορ του πάνω σε πράγματα τα οποία κανένας φυσιολογικός άνθρωπος δεν θα τολμούσε να ακουμπήσει ποτέ. Είναι ένα βαθιά προβληματικό άτομο που καταφέρνει, σχεδόν παρά τη θέλησή του, να σώζει ζωές κόντρα σε απίθανες και υπερσπάνιες ιατρικές περιπτώσεις. Με λίγα λόγια δεν έχει καμία σχέση με τον μέσο γιατρό ή τη νοσοκόμα που μάχεται σήμερα και κάθε μέρα ηρωικά κατά του κορωνοϊού ή οποιασδήποτε «κοινής» ασθένειας. Ο Dr. House δεν διακινδυνεύει τη ζωή του για να σώσει κανέναν και ο συμπαθέστατος και ταλαντούχος Hugh Laurie που τον υποδύεται πληρώνεται πολύ περισσότερο από τον μέσο γιατρό που σώζει πραγματικές ζωές.
Θέλετε να το συζητήσουμε και αυτό; Είναι ένα βασικό συστημικό πρόβλημα του καπιταλισμού για το οποίο σίγουρα δεν ευθύνονται τα videogame και το οποίο αποτελεί πραγματικά μεγάλη αδικία, την οποία ωστόσο αποδεχόμαστε όλοι αδιαμαρτύρητα ως δεδομένη. Γιατί; Επειδή το σύστημα είναι ένας απρόσωπος εχθρός εναντίον του οποίου είναι δύσκολο να πολεμήσει κανείς χωρίς να τον αποκαλέσουν «γραφικό» ή «ονειροπόλο». «Έτσι είναι τα πράγματα» μας λένε και πρέπει να το αποδεχθούμε. Μέχρι η πραγματικότητα να μας αποδείξει το λάθος μας. Ας τα ξεχάσουμε όμως αυτά και ας πιάσουμε έναν εύκολο στόχο για να βγάλουμε το άχτι μας. Να, σαν τα videogames, ξέρω γω. Για τα αμαρτήματα των οποίων, όχι τίποτα άλλο, αλλά δεν έχουμε και απάντηση, όπως παραδέχεστε. Ίσως επειδή το πρόβλημα δεν ξεκινά, ούτε καταλήγει εκεί.
Χρήσιμα μαθήματα από τον κορωνοϊό
Λίγοι από εμάς περίμεναν κάτι σαν αυτό που ζούμε τις τελευταίες εβδομάδες. Εκτός, ίσως, από τον Bill Gates.
Στην ομιλία που έδωσε το 2015 στο πλαίσιο των TED talks μίλησε για τον ιό Ebola και τα μαθήματα που θα έπρεπε να είχαμε πάρει από τη συγκεκριμένη επιδημία.
Ωστόσο, αυτό συνέβη στην Αφρική και για μας, τους κατοίκους του «προηγμένου» κόσμου, οτιδήποτε συμβαίνει εκεί ανήκει σε μια ξεχωριστή πραγματικότητα, η οποία δεν έχει να κάνει με εμάς. Κάτι που, προφανώς, δεν ισχύει.
Εφόσον, λοιπόν, δεν πήραμε το μάθημά μας από τον Ebola ή τον SARS, ήρθε το ξαδερφάκι του δεύτερου, πολύ πιο ύπουλο από αυτόν, για να φροντίσει ότι αυτή τη φορά θα κάτσουμε και θα ακούσουμε προσεκτικά.
Τι μάθαμε, λοιπόν, από τον SARS-CoV-2, όπως λέγεται επίσημα ο νέος κορωνοϊός;
1. Δεν έχουμε το μονοπώλιο της ηλιθιότητας στον πλανήτη.
Οι πιο ψύχραιμοι από εμάς το γνωρίζαμε ήδη, αλλά ομολογουμένως έχει μια κάποια αίγλη το να βγαίνουμε στα κοινωνικά δίκτυα και να κράζουμε τον «Ελληνάρα» που ευθύνεται για όλα τα κακά αυτού του τόπου. Όχι ότι πρόκειται για φανταστικό πρόσωπο. Ο Ελληνάρας όντως υπάρχει και αυτή τη στιγμή που μιλάμε θρηνεί, επειδή δεν μπορεί να πάει για καφέ και προσπαθεί να βρει τρόπο να πάει στο εξοχικό του. Μόνο και μόνο επειδή του είπαν ότι δεν μπορεί να το κάνει. Αλλά δεν είμαστε όλοι έτσι. Ούτε το φαινόμενο περιορίζεται στην Ελλάδα. Στην Ιταλία, οι κάτοικοι της οποίας βρίσκονται αρκετά κοντά σε εμάς σε νοοτροπία και ταπεραμέντο, η απειθαρχία ήταν αντίστοιχη. Τα αποτελέσματα; Εξαιτίας και της ολιγωρίας της κυβέρνησης ήταν καταστροφικά. Στη Μεγάλη Βρετανία, η εκτίμηση ότι ήταν καλή ιδέα να βασιστεί η εθνική στρατηγική αντιμετώπισης της κρίσης στη λεγόμενη «ανοσία της αγέλης» οδήγησε σε αντικρουόμενα μηνύματα, με αποτέλεσμα να πράξει ο καθένας ό,τι ήθελε, συμπεριλαμβανομένης της καθιερωμένης εξόρμησης στις παμπ για το St. Patrick’s Day, συναυλιών με χιλιάδες κόσμου και άλλα πολλά. Όταν, όμως, η έκθεση του Imperial College London προέβλεψε έως και 510.000 θανάτους στη χώρα αν συνεχιζόταν η τακτική αυτή, ο Johnson έκανε στροφή 180 μοιρών. Ο πατέρας του πρωθυπουργού, πάντως, είπε σε συνέντευξη ότι θα πάει στην παμπ αν αποφασίσει ότι «πρέπει» να πάει. Στη Βραζιλία το καρναβάλι έγινε κανονικά παρά τους φόβους (που δεν είχαν γιγαντωθεί ακόμα), στο Ιράν, στην Τουρκία και σε άλλες «δημοκρατικές» χώρες υπήρχε πλήρης απόκρυψη στοιχείων, η οποία ειδικά στην περίπτωση του Ιράν είχε τραγικές συνέπειες. Στη δε Αμερική το θέμα έγινε καθαρά πολιτικό, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μεγάλη σύγχυση και γενικώς καμία χώρα δεν αντιμετώπισε σωστά την κρίση, εκτός από μία.
2. Η Ταϊβάν είναι το υπόδειγμα, επειδή όμως πήρε το μάθημα με το χειρότερο τρόπο.
Όπως δήλωσε στο Facebook Έλληνας γιατρός που εργάζεται στην Ταϊβάν, η ασθένεια COVID-19 περιορίστηκε στο ελάχιστο, καθώς το 2002-3 η επιδημία του SARS προκάλεσε μια τεράστια κρίση η οποία, παρά τον μικρό αριθμό θυμάτων, είχε σοβαρότατες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Από εκείνη τη στιγμή η χώρα οχυρώθηκε, πήρε ακριβώς τα μέτρα που συνέστησε ο κ. Gates στην ομιλία του και ήταν έτσι πανέτοιμη ήδη από την πρώτη αναφορά κρουσμάτων πνευμονίας από την Κίνα. Και προτού σπεύσουμε να φέρουμε ως δικαιολογία το ότι οι «Ασιάτες πειθαρχούν περισσότερο», το οποίο ισχύει εν μέρει αλλά δεν είναι απόλυτο, να επισημάνουμε ότι τα μέτρα ήταν δρακόντεια και τα πρόστιμα για την παραβίασή τους πολύ τσουχτερά. Όπως αναφέρει ο Δρ. Παπαδάκης, ένα ζευγάρι που έσπασε την καραντίνα πλήρωσε 10.000 δολάρια σε πρόστιμο. Το αντίστοιχο πρόστιμο για διασπορά ψευδών ειδήσεων; 100.000 δολάρια! Στην Ταϊβάν δεν ζουν εξωγήινα όντα, είναι και αυτοί άνθρωποι, αλλά η πολύ κακή εμπειρία του παρελθόντος τους έδωσε ένα μάθημα, το οποίο αξιοποιήθηκε καταλλήλως πρώτα από το κράτος και μετά από τους πολίτες.
3. Από τις ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα έδειξε ίσως τα ταχύτερα αντανακλαστικά.
Μιας και μιλάμε για κράτος, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη αντέδρασε πολύ πιο γρήγορα και αποφασιστικά απ’ ότι έχουμε συνηθίσει και οι ενέργειες αυτές δεν είχαν να κάνουν αυτή τη φορά με ΜΑΤ και δακρυγόνα. Ακόμα και ο κ. Τσίπρας έδειξε ωριμότητα στις δηλώσεις του και γενικώς πέρα από μεμονωμένες δηλώσεις κάποιων ανεύθυνων πολιτικών που θεώρησαν σωστό να διαφημίσουν την ευλαβικότητά τους (για ευνόητους λόγους), το σύστημα λειτούργησε πολύ καλύτερα από το αναμενόμενο. Ας ελπίσουμε ο κ. Μητσοτάκης να τηρήσει τη δέσμευσή του να κρατήσει το έκτακτο νοσηλευτικό προσωπικό που προσλήφθηκε και πέρα από τα δύο χρόνια, γιατί το σύστημα υγείας της χώρας το χρειάζεται απεγνωσμένα. Όπως χρειάζεται και τα δεδουλευμένα του. Όπως χρειάζεται και περισσότερα κονδύλια, όχι μόνο έναν πασχαλινό μπουναμά. Πράγμα που μας φέρνει στο επόμενο μάθημα:
4. Χωρίς στιβαρό δημόσιο σύστημα υγείας, καμία τέτοια κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Και μιλάμε για ένα καθολικό σύστημα που θα καλύπτει τους πάντες: άνεργους, μετανάστες, ηλικιωμένους, ανασφάλιστους. Δεν έχει σημασία αν κάποιος μπορεί να πληρώσει ή όχι: η υγεία είναι δικαίωμα, όχι προνόμιο. Συν τοις άλλοις και πέρα από το καθαρά ανθρωπιστικό σκέλος του θέματος, αν έχεις άρρωστους ανθρώπους να κυκλοφορούν αβοήθητοι, οποιαδήποτε μεταδοτική ασθένεια γίνεται αυτομάτως πρόβλημα όλων. Σχεδόν καμία χώρα δεν είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει μια πανδημία, όπως δείχνουν τα στοιχεία, αλλά η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο κρίσιμη όταν δεν μπορεί να υπάρξει κάλυψη για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Και αυτό συμπεριλαμβάνει όχι μόνο τους ασθενείς από κορωνοϊό, αλλά και οποιαδήποτε άλλη ασθένεια, η οποία μπορεί να αποβεί μοιραία χωρίς τη σωστή περίθαλψη. Όταν τα νοσοκομεία γεμίζουν, άνθρωποι με διάφορα προβλήματα θα χάσουν τη ζωή τους και αυτό δεν θα φανεί στα στατιστικά του COVID-19.
5. Τα στατιστικά είναι χρήσιμα όταν αξιολογούνται σωστά.
Επειδή μιλήσαμε για στατιστικά στοιχεία, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι οι αριθμοί που αξιολογούνται χωρίς το απαραίτητο συγκείμενο παραπλανούν, δεν μας βοηθούν να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα. Είναι, για παράδειγμα, πολύ δύσκολο να βγάλουμε ασφαλές συμπέρασμα για τη θνητότητα αυτού του ιού με βάση μόνο τα γνωστά κρούσματα και αυτό επειδή είναι αδύνατον να υπολογιστούν οι ασυμπτωματικοί φορείς. Είναι, ωστόσο, εξίσου επικίνδυνο να βασιζόμαστε σε στατιστικά μια χώρας, όπως η Κίνα, η οποία είναι βέβαιο ότι απέκρυψε στοιχεία, αλλά έχει παράλληλα τη δυνατότητα να κατασκευάσει ένα νοσοκομείο σε δέκα μόλις μέρες. Ο πιο σημαντικός παράγοντας εδώ είναι η νοσηλεία: τα στατιστικά θνησιμότητας θα διαφέρουν θεαματικά μεταξύ μιας χώρας που μπόρεσε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να προσφέρει περίθαλψη σε όσο μεγαλύτερο αριθμό ατόμων γίνεται, από μια άλλη στην οποία οι γιατροί αναγκάστηκαν να επιλέγουν ποιος θα νοσηλευτεί και ποιος όχι επειδή δεν υπήρχαν κρεβάτια. Το πρώτο είναι η ιδεατή κατάσταση. Το δεύτερο είναι συνθήκες εμπόλεμης ζώνης. Ένα σοβαρό περιστατικό νεαρού ατόμου θα αντιμετωπιστεί αν νοσηλευτεί στην εντατική. Αν όμως αφεθεί στη μοίρα του; Αν δεν υπάρχει οξυγόνο; Αν δεν υπάρχει γιατρός να το παρακολουθεί; Συμπέρασμα: αν το σύστημα υγείας μιας χώρας υπερφορτωθεί, τότε κάτι που αξιολογείται από ορισμένους ως μια «απλή γρίπη» μπορεί να αποβεί μοιραίο. Και αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ιταλία, παίρνει διαστάσεις στην Ισπανία και ενδεχομένως να συμβεί και εδώ δεν είναι μια «απλή γρίπη». Άρα…
6. Έχουμε χρέος στον διπλανό μας. Και στον παραδιπλανό.
Σχεδόν όλοι μας έχουμε κάποιον άνθρωπο που ανήκει σε ομάδα «υψηλού κινδύνου». Ακόμα κι αν δεν έχουμε κανέναν, θα έχει κάποιος του περιβάλλοντός μας. Και η ομάδα «υψηλού κινδύνου» ΔΕΝ είναι μόνο οι ηλικιωμένοι. Είναι και άνθρωποι που μπορεί να έχουν «υφιστάμενες παθήσεις» τις οποίες δεν γνωρίζουν. Ακόμα και πολύ κοινές παθήσεις, όπως ο διαβήτης, το άσθμα ή κάποιο καρδιακό νόσημα που έχει περάσει απαρατήρητο μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα σε ανθρώπους οποιασδήποτε ηλικίας. Ανθρώπους που μπορεί να γνωρίζουμε ή μπορεί και όχι. Ανθρώπους που μπορεί να είναι οι γονείς ή οι παππούδες κάποιου. Αλλά και άνθρωποι μικρότερης ηλικίας που βρίσκονται στο όριο του στατιστικού λάθους. Για όσους από αυτούς νοσήσουν βαριά τα στατιστικά δεν λένε τίποτα. Δείξτε σεβασμό στον συνάνθρωπό σας.
7. Η Εκκλησία της Ελλάδος δεν σεβάστηκε το ποίμνιό της.
Μετά από τρομακτική καθυστέρηση και αφού χάθηκε πολύτιμος χρόνος σε ανούσιες συζητήσεις, η Ιερά Σύνοδος έβγαλε μια χλιαρή δήθεν απόφαση: αντί να κλείσει τις εκκλησίες έκανε συστάσεις στις «ευπαθείς ομάδες» να μην προσέρχονται στη Λειτουργία. Κανένας λογικός δεν θα περίμενε από την Εκκλησία να δηλώσει ότι η Θεία Κοινωνία μεταδίδει τον ιό. Είναι θέμα δόγματος και, άρα, απολύτως κατανοητή η θέση της Εκκλησίας. Αυτό που θα περιμένε κανείς, όμως, θα ήταν να σεβαστεί τους πιστούς (στην πλειονότητά τους άτομα μεγαλύτερης ηλικίας) και την υγεία τους και να σταματήσουν όλες οι λειτουργίες (άρα και η Κοινωνία) για να αποφεύγονται οι συναθροίσεις. Τελικά η κυβέρνηση έβγαλε και σε αυτή την περίπτωση τα κάστανα από τη φωτιά, έστω και με καθυστέρηση.
Και τέλος, ένα μάθημα που πρέπει να πάρουμε από την πανδημία αυτή, γιατί φαίνεται ότι πολλοί σε αυτόν τον κόσμο, όχι μόνο στην Ελλάδα, δεν το έχουν καταλάβει ακόμα:
Οι πράξεις μας έχουν συνέπειες.
Οι άσκοπες μετακινήσεις των λίγων ανόητων είχαν ως αποτέλεσμα σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων πλέον και η δική μας, να επιβληθεί απαγόρευση κυκλοφορίας πέρα από τις απαραίτητες μετακινήσεις. Ένα μέτρο που φαντάζει δικτατορικό και, όμως, έγινε απαραίτητο όχι επειδή κάποια φανταστική ελίτ το διέταξε (γιατί οι συνέπειες στην οικονομία θίγουν όλους), αλλά επειδή πρέπει να προστατευτεί ο πληθυσμός και πρέπει το σύστημα υγείας, ιδιαίτερα δοκιμασμένο και αδύναμο στη χώρα μας, να μην καταρρεύσει για το καλό όλων. Διότι εσύ, έξυπνε, που το παίζεις «je m’en fous» και «αν είναι να αρρωστήσω, ας αρρωστήσω» ή «δεν παθαίνω τίποτα», δεν θα το βλέπεις το ίδιο αν όντως αρρωστήσεις ή αν κολλήσεις κάποιον δικό σου άνθρωπο (δεν μιλώ για τους υπόλοιπους γιατί προφανώς δεν σε ενδιαφέρουν). Και όχι μόνο αυτό, αλλά αν νοσηλευτείς θα πάρεις ενδεχομένως τη θέση κάποιου άλλου ανθρώπου που δεν σου χρωστούσε τίποτα.
Όποιος είναι μέρος μιας κοινωνίας οφείλει να αντιλαμβάνεται ότι οι πράξεις και η συμπεριφορά του επηρρεάζουν το σύνολο. Έστω και αν οι συνέπειες δεν είναι άμεσα ορατές. Ας είναι τουλάχιστον αυτό το μάθημα το κέρδος μας από αυτή την δοκιμασία.
Ο ανθρωπισμός σας και πώς να τον περιορίσετε
Είχα αποφασίσει να μην δημοσιεύσω το παρακάτω κείμενο όταν το έγραψα, κακώς μάλλον. Επειδή όμως μετά τον εντελώς άστοχο βανδαλισμό του σπιτιού του κ. Πορτοσάλτε από το Ρουβίκωνα κινδυνεύουμε να τον δούμε ως κάποιου είδους μάρτυρα της ελευθερίας του λόγου, αντί για το κατακάθι της δημοσιογραφίας που είναι, πιστεύω ότι κάποια πράγματα πρέπει να λέγονται και να γράφονται, όσες φορές χρειαστεί. Οι απόψεις του περί ανθρωπισμού, εξάλλου, έλαμψαν έτσι και αλλιώς και με το σχόλιό του για την μαθήτρια που λιποθύμησε.
Είναι δύσκολο θέμα. Αυτό είναι το μόνο με το οποίο συμφωνούμε με τον κ. Άρη Πορτοσάλτε. Σε πρόσφατό του ρεσιτάλ στο κανάλι του ΣΚΑΪ (ένα από τα πολλά), ο γνωστός δημοσιογράφος είπε τα εξής σχετικά με το προσφυγικό:
«Όταν σε πιάνει ο ανθρωπισμός να μην πνιγεί κανείς, τελειώνει το θέμα […] αν δεν θέλουμε να πνίγεται κανείς θα έρχονται όλοι στην Ελλάδα. Τελειώσαμε. […] Από την ώρα, που δεν βουλιάζεις βάρκα… εγώ δεν λέω να τη βουλιάξουμε…»
…αλλά αν πνιγούν όσοι είναι πάνω με κάποιον τρόπο θα λυθεί το πρόβλημα. Θα σταματήσουν να έρχονται πρόσφυγες και μετανάστες. Σε αυτό το συμπέρασμα μόνο οδηγεί αυτό το επιχείρημα. Εξάλλου δεν υπάρχει κάποια άλλη λύση, σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο κ. Πορτοσάλτε.
Δεν θα σταθώ τόσο στο αν αυτό που υποστηρίζει ο κ. Πορτοσάλτε ισχύει ή όχι, γιατί δεν έχω τρόπο να το αποδείξω. Όσο κι αν εγώ υποστηρίζω ότι δεν ισχύει, όποιος έχει την αντίθετη γνώμη θα συνεχίσει να το πιστεύει, γιατί δεν έχω να προτάξω γεγονότα, παρά μόνο τη λογική: η Τουρκία χρησιμοποιεί το κύκλωμα λαθρεμπορίας ανθρώπων για γεωπολιτικά οφέλη και φυσικά δεν τους ενημερώνει για το πόσοι καταφέρνουν να περάσουν απέναντι στη «Γη της Επαγγελίας» και πόσοι πνίγονται στο Αιγαίο, καθώς αυτοί οι άνθρωποι δίνουν ό,τι έχουν και δεν έχουν για να μπουν μέσα σε καρυδότσουφλα και οι λαθρέμποροι δεν έχουν συμφέρον να τους τρομάξουν. Όχι πως όποιος έχει φτάσει σε εκείνο το σημείο έχει πλέον περιθώρια να το ξανασκεφτεί. Ούτε έχει τη δυνατότητα να δει τα πνιγμένα παιδάκια που όπως φαίνεται θα ήθελε να προβάλλονται ο κ. Πορτοσάλτε νυχθημερόν στον ΣΚΑΪ για να λυθεί το πρόβλημα.
Σε τελική ανάλυση αν το θέμα ήταν τόσο απλό, τότε ας προβάλλουμε όλη μέρα εικόνες από τη Μόρια (την Γη της Επαγγελίας που λέγαμε πριν). Είμαι βέβαιος ότι πολλοί θα προτιμούσαν να πνιγούν, παρά να επιβιώνουν σε αυτές τις συνθήκες.
Το πραγματικό θέμα, όμως, είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται από τα φασιστοειδή η έννοια του ανθρωπισμού.
«Όταν σε πιάνει ο ανθρωπισμός να μην πνιγεί κανείς, τελειώνει το θέμα.»
-Άρης Πορτοσάλτε, ΣΚΑΪ 2020
«Ο ανθρωπισμός είναι η έκφραση της ηλιθιότητας και της δειλίας.»
-Αδόλφος Χίτλερ, Ο Αγών μου, 1925
Σχεδόν εκατό χρόνια μετά, φαίνεται να μην έχουμε μάθει τίποτα από την Ιστορία. Ναι, είναι δύσκολο το θέμα, Άρη. Πράγματι. Αν ήταν εύκολο να είναι κανείς ανθρωπιστής και δημοκράτης, τότε θα το έκαναν όλοι. Δεν θα είχαν υπάρξει στην πορεία της Ιστορίας τόσοι πόλεμοι και σφαγές, γενοκτονίες, λιμοί, δικτατορίες, εθνοκαθάρσεις και ολοκαυτώματα.
Δεν θα υπήρχαν άνθρωποι που θα δίδασκαν ότι οι Χριστιανοί είναι καλοί και οι Εβραίοι ή οι Μουσουλμάνοι μιάσματα (ούτε και το αντίστροφο). Ότι οι λευκοί είναι οι εκλεκτοί και οι «άλλοι», οι «έγχρωμοι», είναι ανθρώπινα σκουπίδια.
Δεν θα υπήρχαν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι γνωρίζουν «τη Λύση».
Η Λύση, εν προκειμένω, είναι να αφήνουμε κάποιους ανθρώπους να πνιγούν για να παραδειγματιστούν οι υπόλοιποι. Να κάνουμε τον ανθρωπισμό μας στην άκρη, διότι είναι μια κατάσταση ή πάθηση ή κάποιο χούι, όπως λέμε «με πιάνει το μανιάτικο». Με πιάνει ο άνθρωπισμός μου και δεν θέλω να πνίγονται άλλοι άνθρωποι. Κάτι σαν αδυναμία, με πιάνει το παράπονο, αλλά θα μου περάσει. Θα κλάψω λίγο, θα αλλάξω κανάλι, θα το ξεχάσω. Ή σαν πονοκέφαλος. Θα πάρω το χαπάκι μου, θα δω κανένα ριάλιτι και θα μου φύγει, μωρέ, δεν τρέχει τίποτα.
Μην αφήνετε τον ανθρωπισμό να σας καταβάλλει, λοιπόν. Αποταθείτε στον Δρ. Πορτοσάλτε, έχει τη Λύση.
Ο ανθρωπισμός δεν είναι θέμα ερμηνείας. Δεν είναι κάτι που σχετίζεται με το συμφέρον μας. Και είναι θέμα επιλογής, όχι επιλεκτικότητας. Ή είσαι ανθρωπιστής ή δεν είσαι.
Δεν μπορεί να είσαι επιλεκτικά ανθρωπιστής εκεί που σε συμφέρει και όπου δεν σε συμφέρει να γίνεσαι ρατσιστής και μισάνθρωπος. Ή να κάνεις τα στραβά μάτια. Το να υποστηρίζεις κάποιες αξίες, όπως η δημοκρατία, η ελευθερία, η δικαιοσύνη και ο ανθρωπισμός μαζί με όλα τα καλά που σου προσφέρει, αυτομάτως σε θέτει και σε κίνδυνο. Υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν αυτές τις αξίες αδυναμίες και προσπαθούν να τις ευτελίσουν ή να τις εκμεταλλευτούν. Εντός και εκτός συνόρων. Η αναγνώριση των απειλών αυτών είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώνουμε.
Θα μου πείτε, ωραία η φιλοσοφία αλλά δεν ζουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι στο κατώφλι σου. Σαφώς και δεν αρνείται κανείς ότι υπάρχει πρόβλημα στα νησιά μας. Το θέμα δεν είναι να σηκώνουμε το δάχτυλο και να κατηγορούμε τον καθένα που βιώνει αυτήν την ανθρωπιστική κρίση, είτε από τη μία είτε από την άλλη πλευρά του συρματοπλέγματος. Το θέμα είναι να αναγνωρίσουμε από πού ξεκινά το πρόβλημα και να βρούμε λύσεις. Και στις λύσεις αυτές δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνεται ο μαζικός πνιγμός ανθρώπων. Ούτε ο μαζικός αποχαρακτηρισμός ανθρώπων ανάλογα με τις απόψεις μας: «λαθρομετανάστες», «φασίστες», «τζιχαντιστές», «Ναζί».
Ο συλλογικός διαχωρισμός ανθρώπων σε κατηγορίες ανάλογα με κριτήρια πολιτικά, φυλετικά, οικονομικά ή θρησκευτικά και όχι σύμφωνα με τα λόγια και τις πράξεις του καθενός, όπως υπαγορεύει η λογική και το δίκαιο, και η αξιολόγησή ή απαξίωσή τους ανάλογα με τον διαχωρισμό αυτό είναι μια μέθοδος δοκιμασμένη ανά τους αιώνες. Τα αποτελέσματά της ήταν να γραφτούν οι πιο μελανές σελίδες της Ιστορίας μας ως είδος.
Αν κάποιος επιμένει να πιστεύει ότι με τον τρόπο αυτό λύνονται τα προβλήματα της ανθρωπότητας, μπορεί να βρει και ομοϊδεάτες, αλλά και εύπιστους ή απογοητευμένους ανθρώπους που δεν αντιλαμβάνονται το πραγματικό τίμημα τέτοιων «λύσεων», καθώς και τους τρόπους για να εφαρμόσει τις πρακτικές αυτές.
Δόξα τω Θεώ, η ελευθερία του λόγου φροντίζει να υπάρχει το εγχειρίδιο.
Χρεωκοπημένοι Καιροί 